ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ

ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ, ᱥᱤᱧᱚᱛ

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱮᱜᱮᱞ ᱤᱨᱟᱹᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱾ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱫᱚ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱟᱱᱟ ᱾

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ
ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ
ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱨᱮ ᱜᱟᱝ ᱱᱟᱹᱭ ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱛᱮ ᱢᱚᱦᱟᱛᱢᱟ ᱜᱟᱱᱫᱷᱤ ᱯᱚᱞ
ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮ
ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱶ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮ
ᱫᱤᱥᱚᱢᱥᱤᱧᱚᱛ
ᱯᱚᱱᱚᱛᱵᱤᱦᱟᱨ
ᱛᱷᱚᱱᱚᱛᱯᱟᱴᱱᱟ ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ
ᱦᱮᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨᱯᱟᱴᱱᱟ
ᱥᱚᱨᱠᱟᱨ
 • ᱞᱳᱠ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ᱑. ᱯᱟᱴᱱᱟ, ᱒. ᱯᱟᱴᱟᱞᱤᱯᱩᱛᱨᱟ, ᱓. ᱢᱩᱸᱜᱮᱨ
 • ᱵᱤᱫᱷᱟᱱ ᱥᱚᱵᱷᱟ ᱵᱟᱪᱷᱱᱟᱣ᱑᱔
ᱮᱨᱤᱭᱟ
 • ᱜᱩᱴ3202 ᱠᱤᱢᱤ (1236 ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱭᱤᱞ)
ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱥᱮᱨᱢᱟ(᱒᱐᱑᱑)
 • ᱜᱩᱴ᱕,᱘᱓᱘,᱔᱖᱕
 • ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ1800/ᱠᱤᱢᱤ2 (4700/ᱜᱟᱺᱴ ᱢᱟᱹᱭᱤᱞ)
 • ᱱᱟᱜᱟᱨ᱒,᱕᱑᱔,᱕᱙᱐ (᱔᱓.᱗ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ) (᱒,᱐᱑᱑)
ᱦᱚᱲ ᱮᱞ
 • ᱥᱮᱪᱮᱫ᱗᱓.᱖᱘ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ[᱑]
 • ᱡᱟᱱᱟᱝ᱘᱙᱗
IST (ᱭᱩᱴᱤᱥᱤ+05:30)
ᱢᱟᱨᱟᱝ ᱰᱟᱦᱟᱨᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱓᱐ (NH 30), ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱨᱟᱡᱽᱰᱟᱦᱟᱨ ᱘᱓ (NH 83)
ᱣᱮᱵᱽᱥᱟᱭᱤᱴhttp://patna.bih.nic.in

᱒᱐᱑᱑ ᱫᱷᱟᱹᱵᱤᱡ, ᱱᱚᱣᱟ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱱᱟ (᱓᱘ ᱠᱷᱚᱱ)[᱒] ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱜᱮᱞᱢᱚᱬᱮ ᱟᱹᱰᱤ ᱥᱟᱸᱜᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ (᱖᱔᱐ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ) ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱓][᱔]

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱥᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱢᱤᱫ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱟᱞᱮᱠᱴᱚᱨ (District Magistrate) ᱟᱜ ᱟᱹᱢᱟᱹᱞᱮᱛ ᱴᱚᱴᱷᱟ ᱨᱮ ᱦᱤᱡᱩᱜᱼᱟ ᱾ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱰᱤᱮᱢ ᱟᱜ ᱦᱮᱰᱠᱩᱣᱟᱴᱚᱨ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱠᱟᱞᱮᱠᱴᱨᱮᱴ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾

ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱡᱮᱜᱮᱫ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱹᱰᱤ ᱢᱟᱨᱮ ᱨᱮ ᱵᱟᱥᱟ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱴᱷᱟᱶ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮᱭᱟ ᱾[᱕] ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱯᱚᱱ ᱔᱙᱐ ᱵᱤᱥᱤ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱨᱮ ᱢᱚᱜᱚᱫᱷ ᱨᱟᱡᱟ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱦᱩᱭ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱢᱟᱨᱮ ᱯᱟᱴᱱᱟ, ᱚᱠᱚᱭᱟᱜ ᱯᱟᱴᱞᱤᱯᱩᱛᱨᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱮᱱᱚᱜ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱟ, ᱦᱟᱨᱭᱟᱸᱠᱟ, ᱱᱚᱸᱫᱟ, ᱢᱳᱨᱭᱟ, ᱥᱩᱸᱜᱽ ᱜᱩᱯᱴ ᱟᱨ ᱯᱟᱞ ᱥᱟᱢᱨᱟᱡᱽ ᱟᱜ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱢᱚᱜᱚᱫᱷ ᱥᱟᱢᱨᱟᱡᱽ ᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱜᱟᱲ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱟᱴᱞᱤᱯᱩᱛᱨᱟ ᱪᱮᱫᱚᱜ ᱟᱨ ᱞᱚᱞᱤᱛ ᱠᱟᱞᱟ ᱟᱜ ᱢᱤᱫ ᱯᱚᱥᱪᱟᱨ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱯᱟᱴᱞᱤᱯᱩᱛᱨᱟ ᱟᱨᱭᱟᱵᱷᱟᱴ, ᱯᱟᱬᱤᱱᱤ, ᱵᱟᱛᱥᱭᱟᱭᱚᱱ,ᱪᱚᱬᱠᱭᱟ ᱟᱨ ᱠᱟᱞᱤᱫᱟᱥ ᱮᱢᱟᱱ ᱟᱹᱰᱤ ᱜᱟᱱ ᱟᱥᱴᱨᱚᱞᱚᱜᱟᱨ ᱟᱨ ᱵᱤᱫᱣᱟᱱ ᱱᱟᱜ ᱚᱲᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱖][᱗] ᱢᱳᱨᱭᱟ ᱡᱩᱜᱽ (᱓᱐᱐ ᱵᱤᱥᱤ ᱢᱟᱲᱟᱝ) ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱠᱛᱚ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱔᱐᱐,᱐᱐᱐ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱘] ᱢᱳᱨᱭᱟ ᱟᱨ᱾ᱜᱩᱯᱴ ᱥᱟᱢᱨᱟᱡᱽ ᱟᱜ ᱚᱠᱛᱚ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱥᱟᱵᱢᱟᱦᱟᱫᱤᱯ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱛᱛᱟ, ᱨᱟᱡᱽᱟᱹᱨᱤ ᱟᱨ ᱥᱟᱹᱥᱠᱨᱤᱛᱤᱠ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱟᱢᱤ ᱦᱩᱭᱩᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱜᱩᱯᱴ ᱥᱟᱢᱨᱟᱡᱽ ᱟᱜ ᱯᱟᱴᱟᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱟᱶᱛᱮ, ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱦᱚᱦᱤᱢᱟ ᱟᱫ ᱠᱮᱜᱼᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱑᱗ ᱟᱱᱟᱜ ᱥᱟᱛᱟᱵᱫᱤ ᱨᱮ ᱤᱝᱜᱽᱨᱟᱹᱡᱽ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱡᱮᱜᱮᱛᱟᱹᱨᱤ ᱵᱮᱯᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱡᱤᱸᱣᱤᱫ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾

ᱱᱟᱣᱟ ᱱᱟᱜᱟᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱟᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱫᱚ ᱵᱟᱸᱜᱟᱞ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ ᱢᱩᱨᱥᱤᱫᱟᱵᱟᱫᱽ ᱥᱟᱶᱛᱮ, ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱨᱟᱡᱽᱥᱣᱟ ᱟᱜ ᱧᱮᱞ ᱵᱟᱨᱟ ᱞᱟᱹᱜᱤᱫ, ᱵᱨᱤᱴᱤᱥ ᱟᱜ ᱯᱨᱟᱸᱛᱤᱭ ᱯᱟᱨᱤᱥᱚᱫ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱮᱯᱛᱮᱢᱵᱚᱨ ᱑᱗᱗᱐ ᱨᱮ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱞᱮᱱᱟ ᱛᱟᱦᱮᱸᱫ ᱾ ᱑᱗᱙᱓ ᱨᱮ, ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱢᱤᱫ ᱵᱷᱮᱡᱟᱨ ᱡᱩᱰᱤᱥᱚᱞ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱵᱮᱱᱟᱣ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱱᱚᱣᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱮᱱᱟ ᱾[᱙]

ᱯᱷᱩᱨᱜᱟᱹᱞ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱟᱨᱦᱚᱸ ᱮᱛᱚᱦᱚᱵ ᱠᱷᱚᱱ : ᱳᱨᱜᱟᱱᱤᱡᱟᱹᱥᱚᱱ ᱫᱚ ᱥᱟᱞ ᱑᱙᱗᱒ ᱨᱮ ᱤᱯᱷᱮᱠᱴᱤᱵ ᱮᱱᱟ ᱾ ᱙ ᱱᱚᱵᱷᱮᱢᱵᱚᱨ, ᱑᱙᱗᱒ ᱨᱮ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱥᱚᱨᱤᱯᱷ ᱥᱟᱵᱼᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱴᱷᱟᱯᱚᱱ ᱠᱟᱛᱮ ᱱᱚᱞᱟᱸᱫᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱴᱷᱟᱯᱚᱱ ᱮᱱᱟ ᱾[᱑᱐]

ᱚᱛᱱᱚᱜ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

 
ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱱᱚᱠᱥᱟ

ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱥᱚᱱ ᱜᱟᱰᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱯᱟᱪᱮ ᱨᱮ,ᱠᱚᱸᱧᱮ ᱨᱮ ᱜᱮᱸᱜᱥ ᱜᱟᱰᱟ ᱟᱨ ᱮᱛᱚᱢ ᱨᱮ ᱱᱟᱞᱟᱸᱫᱟ,ᱟᱨᱣᱟᱞ ᱟᱨ ᱡᱚᱦᱟᱱᱟᱵᱟᱫᱽ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱞᱟᱜᱟᱣ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱵᱮᱜᱩᱥᱚᱨᱟᱭ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱟᱨ ᱢᱤᱫ ᱴᱷᱟᱶ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱮᱛᱚᱢ ᱥᱟᱢᱟᱝ ᱨᱮ ᱞᱚᱠᱷᱤᱥᱟᱹᱨᱟᱹᱭ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱚᱛᱚᱛ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱠᱚᱸᱧᱮ ᱟᱨ ᱯᱟᱪᱷᱮ ᱨᱮ ᱜᱟᱰᱟ ᱤᱫᱤ ᱛᱮ ᱥᱤᱢᱟᱹ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱚᱥᱟᱨ ᱵᱮᱥᱟᱨ ᱓,᱒᱐᱒ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱚᱨ (᱑,᱒᱓᱖ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ,[᱑᱑] ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱥᱚᱞᱚᱢᱳᱱ ᱰᱤᱯ' ᱢᱚᱠᱤᱨᱟ ᱰᱤᱯ ᱥᱟᱞᱟᱜ ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱜᱮᱭᱟ ᱾[᱑᱒]

ᱵᱚᱱᱚᱛ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱒᱓ ᱵᱚᱱᱚᱛ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ: ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱥᱟᱫᱟᱨ, ᱯᱷᱩᱞᱣᱟᱨᱤ ᱥᱟᱨᱤᱯᱷ, ᱥᱟᱢᱯᱟᱴᱪᱟᱠ, ᱯᱚᱞᱤᱜᱚᱸᱡᱽ, ᱯᱷᱟᱴᱩᱦᱟ, ᱠᱷᱩᱥᱨᱩᱯᱩᱨ, ᱫᱚᱱᱤᱭᱟᱣᱟᱱ, ᱵᱚᱠᱷᱛᱤᱭᱟᱨᱯᱩᱨ, ᱵᱟᱲ, ᱵᱮᱞᱪᱤ, ᱟᱛᱷᱢᱟᱞᱜᱚᱞᱟ, ᱢᱚᱠᱟᱢᱟ, ᱯᱟᱱᱰᱟᱨᱚᱠ, ᱜᱷᱚᱥᱣᱟᱨᱤ, ᱵᱤᱦᱛᱟ, ᱢᱟᱱᱮᱨ, ᱫᱟᱱᱟᱯᱩᱨ, ᱱᱳᱵᱟᱛᱯᱩᱨ, ᱵᱤᱠᱨᱟᱢ, ᱢᱟᱥᱳᱨᱦᱤ,ᱫᱷᱟᱱᱟᱨᱩᱣᱟ, ᱯᱩᱱᱯᱩᱱ ᱾

ᱥᱟᱵᱽ-ᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱛᱩᱨᱩᱭ ᱥᱟᱵᱽᱼᱰᱤᱵᱤᱡᱚᱱ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ:

  1. ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱥᱟᱫᱟᱨ
  2. ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱥᱚᱦᱚᱨ
  3. ᱵᱟᱲ
  4. ᱫᱟᱱᱟᱯᱩᱨ
  5. ᱢᱟᱥᱳᱨᱦᱤ
  6. ᱯᱚᱞᱤᱜᱚᱸᱡᱽ

ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ
ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ ᱥᱟᱭᱠᱚᱲᱟ
ᱦᱤᱱᱫᱩ
91.74%
ᱢᱩᱥᱞᱤᱢ
7.54%
ᱮᱴᱟᱜ
0.37%
ᱠᱨᱤᱛᱟᱱ
0.21%
ᱡᱟᱭᱱ
0.04%
ᱥᱤᱠᱷ
0.08%
ᱵᱚᱫᱫᱷᱟᱢ
0.02%

᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ, ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱕᱘,᱓᱘,᱔᱖᱕ ᱜᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ,[᱒] ᱱᱤᱠᱟᱨᱟᱜᱩᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱥᱚᱢᱟᱱ[᱑᱓] ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟ ᱯᱚᱱᱚᱛ ᱢᱮᱨᱤᱞᱮᱸᱰ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱥᱚᱢᱟᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜ ᱠᱚᱣᱟ ᱾[᱑᱔] ᱱᱚᱣᱟ ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮ ᱑᱕ ᱟᱱᱟᱜ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ) ᱨᱮᱸᱠᱤᱝ ᱨᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒] ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱰᱮᱱᱥᱤᱴᱤ ᱑,᱘᱒᱓ ᱛᱟᱦᱮᱸᱱᱟᱠᱚ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱠᱤᱞᱚᱢᱤᱴᱟᱨ (᱔,᱗᱒᱐ ᱫᱚᱦᱨᱟ ᱢᱤᱞ) ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒] ᱒᱐᱐᱑-᱒᱐᱑᱑ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱜᱮᱞ ᱥᱮᱨᱢᱟ ᱨᱮ ᱱᱚᱣᱟ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱦᱚᱲ ᱮᱞ ᱫᱚᱨ ᱒᱒.᱓᱔% ᱛᱟᱦᱮᱸ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱒] ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱨᱮ ᱑᱐᱐᱐ ᱠᱚᱲᱟ ᱨᱮ ᱘᱙᱗ ᱛᱤᱨᱞᱟᱹ ᱟᱜ ᱡᱟᱱᱟᱝ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒] ᱟᱨ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱫᱚᱨ ᱗᱒.᱔᱗% ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒]

ᱥᱤᱧᱚᱛ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱐᱑᱑ ᱦᱚᱲ ᱞᱮᱠᱷᱟ ᱡᱚᱠᱷᱟ ᱚᱠᱛᱚ, ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱨᱮ ᱙᱓.᱑᱘% ᱦᱤᱱᱫᱤ, ᱕.᱑᱙% ᱩᱨᱫᱩ ᱟᱨ ᱑.᱒᱔% ᱢᱮᱭᱛᱷᱤᱞᱤ ᱫᱚ ᱟᱡᱟᱜ ᱢᱟᱲᱟᱝ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱞᱟᱹᱭᱟ ᱾[᱑᱕]

ᱦᱚᱲ ᱮᱞᱥᱚᱝ ᱱᱟᱜᱟᱢ
ᱥᱮᱨᱢᱟᱦᱚᱲ.±% ᱥᱮ.ᱯᱤ.
᱑᱙᱐᱑᱑,᱐᱒᱘,᱐᱗᱓—    
᱑᱙᱑᱑᱑,᱐᱑᱘,᱒᱒᱖−0.10%
᱑᱙᱒᱑᱙᱙᱘,᱑᱐᱑−0.20%
᱑᱙᱓᱑᱑,᱑᱖᱘,᱗᱔᱔+1.59%
᱑᱙᱔᱑᱑,᱓᱕᱗,᱔᱑᱖+1.51%
᱑᱙᱕᱑᱑,᱖᱐᱐,᱒᱙᱕+1.66%
᱑᱙᱖᱑᱑,᱘᱖᱑,᱘᱑᱑+1.53%
᱑᱙᱗᱑᱒,᱒᱕᱐,᱘᱘᱓+1.92%
᱑᱙᱘᱑᱓,᱐᱑᱙,᱒᱐᱑+2.98%
᱑᱙᱙᱑᱓,᱖᱑᱘,᱒᱑᱑+1.83%
᱒᱐᱐᱑᱔,᱗᱑᱘,᱕᱙᱒+2.69%
᱒᱐᱑᱑᱕,᱘᱓᱘,᱔᱖᱕+2.15%
source:[᱑᱖]

ᱠᱟᱹᱣᱰᱤ ᱟᱹᱨᱤ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

᱒᱐᱐᱖ ᱨᱮ ᱯᱚᱸᱪᱟᱭᱚᱛ ᱨᱟᱡᱽ ᱢᱚᱱᱛᱨᱤ ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱫᱚ ᱫᱤᱥᱚᱢ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱒᱕᱐ ᱟᱹᱰᱤ ᱛᱟᱭᱚᱢ ᱦᱚᱱᱚᱛ (ᱜᱩᱴ ᱖᱔᱐ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ) ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱧᱩᱛᱩᱛ ᱫᱚᱦᱟ ᱟᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱑᱗] ᱱᱚᱣᱟ ᱓᱘ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱠᱷᱚᱱ ᱫᱚ ᱢᱤᱫᱴᱟᱹᱝ ᱜᱮ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ[᱑᱘] ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱱᱤᱛᱚᱜ ᱦᱚᱱᱚᱛ ᱵᱟᱠᱣᱟᱨᱰ ᱨᱤᱡᱟᱱ ᱜᱨᱟᱱᱴ ᱯᱷᱟᱱᱰ ᱯᱨᱚᱡᱮᱠᱴ ((BRGF) ᱠᱷᱚᱱ ᱪᱟᱣᱞᱮ ᱥᱮᱴᱮᱨᱚᱜ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱑᱗]

ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱨᱮ ᱟᱥᱲᱟ ᱟᱨ ᱵᱟᱝ ᱥᱚᱨᱠᱟᱨᱤ ᱟᱥᱲᱟ ᱟᱨ ᱯᱨᱟᱵᱷᱮᱴ ᱟᱥᱲᱟ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾ ᱟᱥᱲᱟ ᱢᱩᱬ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱦᱤᱱᱫᱤ ᱟᱨ ᱤᱝᱜᱽᱞᱤᱥ ᱥᱮᱪᱮᱪ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱢᱮᱰᱤᱭᱟᱢ ᱞᱮᱠᱟᱛᱮ ᱵᱮᱵᱷᱟᱨᱚ ᱠᱟᱱᱟ ᱾[᱑᱙] ᱟᱥᱲᱟ ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱟᱥᱲᱟ ᱵᱤᱱᱤᱰ ᱵᱚᱨᱰ, ᱛᱟᱞᱢᱟ ᱢᱤᱰᱤᱞ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱵᱚᱨᱰ (CBSE) ᱟᱨ ᱡᱟᱹᱛᱤᱭᱟᱹᱨᱤ ᱟᱥᱲᱟ ᱥᱮᱞᱮᱫ ᱥᱟᱸᱥᱛᱷᱚᱱ (NIOS) ᱟᱨ ᱥᱤᱧᱚᱛᱤᱭᱟᱹ ᱢᱤᱰᱤᱞ ᱥᱮᱪᱮᱫ ᱠᱮᱱᱴᱤᱯᱷᱤᱠᱮᱴ ᱠᱷᱚᱱ ᱢᱮᱱᱟᱜᱼᱟ ᱾[᱒᱐]

ᱥᱟᱹᱠᱷᱭᱟᱹᱛ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

  1. "District-specific Literates and Literacy Rates, 2001". Registrar General, India, Ministry of Home Affairs. Archived from the original on 14 April 2010. Retrieved ᱕ ᱚᱠᱴᱚᱵᱚᱨ ᱒᱐᱑᱐. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  2. ᱒.᱐ ᱒.᱑ ᱒.᱒ ᱒.᱓ ᱒.᱔ ᱒.᱕ ᱒.᱖ "District Census 2011". Census2011.co.in. 2011. Archived from the original on 11 June 2011. Retrieved 30 September 2011.
  3. "Patna Pin Code list, Population density ,literacy rate and total Area with census 2011 details". www.indiamapia.com. Archived from the original on 2017-10-17. Retrieved 2017-12-28.
  4. "District wise population in India as of 2011 census". updateOX (in ᱟᱢᱮᱨᱤᱠᱟᱱ ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). 2011-05-24. Archived from the original on 2017-12-29. Retrieved 2017-12-28.
  5. "Populations of Largest Cities in PMNs from 2000BC to 1988AD". Archived from the original on 29 September 2007.
  6. "Patna Tour". cultureholidays.com. Archived from the original on 4 April 2016. Retrieved 28 August 2016.
  7. "Ancient Patliputra". go4patna.com. Archived from the original on 18 October 2016. Retrieved 28 August 2016.
  8. O'Malley, L. S. S. (2005). James, J. F. W. (ed.). History of Magadha. Delhi: Veena Publication. p. 23. ISBN 978-81-89224-01-1. Retrieved 24 February 2011.
  9. Singh, Vipul (2005). The Artisans in 18th Century Eastern India, a History of Survival (in ᱟᱝᱜᱽᱨᱮᱡᱤ). Concept Publishing Company. ISBN 9788180692352. Archived from the original on 2017-12-29. Retrieved 2017-12-28.
  10. "Nalanda celebrates foundation day — Times of India". The Times of India. Archived from the original on 2017-12-29. Retrieved 2017-12-28.
  11. Srivastava, Dayawanti et al. (ed.) (2010). "States and Union Territories: Bihar: Government". India 2010: A Reference Annual (54th ed.). New Delhi, India: Additional Director General, Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting (India), Government of India. pp. 1118–1119. ISBN 978-81-230-1617-7. {{cite book}}: |last1= has generic name (help)
  12. "Island Directory Tables: Islands by Land Area". United Nations Environment Program. 18 February 1998. Archived from the original on 1 December 2015. Retrieved 11 October 2011. Makira 3,190km2
  13. US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 27 September 2011. Retrieved 1 October 2011. Nicaragua 5,666,301 July 2011 est.
  14. "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. Archived from the original on 19 October 2013. Retrieved 30 September 2011. Maryland 5,773,552
  15. 2011 Census of India, Population By Mother Tongue
  16. Decadal Variation In Population Since 1901
  17. ᱑᱗.᱐ ᱑᱗.᱑ Ministry of Panchayati Raj (8 September 2009). "A Note on the Backward Regions Grant Fund Programme" (PDF). National Institute of Rural Development. Archived from the original (PDF) on 5 April 2012. Retrieved 27 September 2011.
  18. By: Manav Saurav : Government of Bihar website :gov.bih.nic.in/Profile/Districts.htm
  19. Dixon, Pauline (2013). International Aid and Private Schools for the Poor: Smiles, Miracles and Markets. Edward Elgar Publishing, 2013. p. 65. ISBN 9781781953457. Archived from the original on 2015-06-19.
  20. "Class XI admission process begins in many schools". The Times of India. 23 May 2015. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 29 December 2017.

ᱵᱟᱦᱨᱮ ᱡᱚᱱᱚᱲ ᱥᱟᱯᱲᱟᱣ

ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱵᱤᱦᱟᱨ ᱨᱮ ᱤᱱᱰᱟᱹᱥᱴᱨᱤ ᱟᱨ ᱠᱚᱢᱯᱟᱹᱱᱤ

ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱯᱟᱴᱱᱟ ᱛᱷᱚᱱᱚᱛ ᱪᱷᱟᱸᱪ:Patna Division topics ᱪᱷᱟᱸᱪ:ᱯᱟᱴᱱᱟ